Η Περαταριά, το Πορθμείο της Πηνειάδας

 Περαταριά: η πλωτή εξέδρα που χρησιμοποιείται για το πέρασμα από τη μια όχθη στην άλλη, αλλιώς σχεδία

Περατάρης ή Περαματάρης: ο χειριστής της περαταριάς

     Πριν την κατασκευή της γέφυρας της Πηνειάδας, ανάλογα με τις «ορέξεις» του Σαλαμπριά ή Σαλαβριά και το πώς κάθε φορά τα ογκώδη νερά του διαμόρφωναν την κοίτη του, λειτουργούσε, λίγο πάνω - λίγο κάτω της σημερινής γέφυρας, η «Περαταριά της Πηνειάδας». Η Περαταριά αποτελούσε το «πορθμείο» της Πηνειάδας, το οποίο χρησιμοποιούσαν όσοι κάτοικοι της περιοχής είχαν τα χωράφια τους στην άλλη πλευρά του Πηνειού και τα ζώα τους στις πλαγιές του Δοβρουσίου όρους, προκειμένου να περάσουν από το χωριό στην απέναντι πλευρά του ποταμού.

    Η Περαταριά δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μία ξύλινη σχεδία, διαστάσεων περίπου 3x5 μέτρων, αρκετά μεγάλη για να χωρά και να μεταφέρει ανθρώπους, ζώα μηχανήματα, γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Επρόκειτο στην ουσία για το «φέρι μποτ» της εποχής, άκρως οικολογικό, μιας που δεν χρειαζόταν καύσιμα για να λειτουργεί, παρά μόνο την ανθρώπινη δύναμη. Ένα χοντρό σχοινί ήταν δεμένο σε δύο δένδρα, εκ των οποίων το ένα βρισκόταν στην μία όχθη του ποταμού και το άλλο στην απέναντι. Πάνω στα σχοινιά αυτά ήταν δεμένη η περαταριά, μέσω της οποίας, με τη βοήθεια πάντοτε των χειρισμών του περατάρη, οι επιβάτες της μεταφέρονταν από την μία όχθη στην άλλη.

    Ο περατάρης, ή αλλιώς περαματάρης, ο κύρ Σπύρος, ο «μπάρμπα-Σπύρος», όπως τον έλεγαν, ο οποίος εικονίζεται και στη φωτογραφία, περνούσε αγόγγυστα, κάποιες μάλιστα φορές υπό αντίξοες συνθήκες, τους συγχωριανούς του στην απέναντι όχθη του Πηνειού, για να φέρουν εις πέρας τις καθημερινές γεωργικές και κτηνοτροφικές τους εργασίες. 

    Τα καλοκαίρια, οπότε και η στάθμη του Πηνειού ήταν αρκετά χαμηλή, η Περαταριά αντικαθίστατο από έναν πέτρινο δρόμο-μονοπάτι, κάθετο στην κοίτη του Πηνειού, το οποίο χρησιμοποιούνταν, πέρα από ανθρώπους και ζώα, και από βαρύτερα γεωργικά μηχανήματα, όπως τα τρακτέρ με τις πλατφόρμες και τα γεωργικά εργαλεία. Επιτέλους, τα κοπάδια με τα ζώα περνούσαν αχώριστα από την μία όχθη στην άλλη, μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Βέβαια, αυτός ο πέτρινος δρόμος είχε μικρή διάρκεια ζωής, μιας και η στάθμη του Πηνειού με τις πρώτες βροχές ανέβαινε και πάλι, υπερκαλύπτοντας το πέτρινο πέρασμα, καθιστώντας το με τον τρόπο αυτό έρμαιο στις ορέξεις του ποταμού.

    Το πορθμείο ήταν, μεταξύ άλλων, και ένας τόπος που προσφερόταν για κουβεντούλα, κουτσομπολιό, διάδοση των νέων του χωριού από στόμα σε στόμα. Σε μια εποχή που, ελλείψει τηλεφώνων και λοιπών μέσων επικοινωνίας, η δια ζώσης συνάντηση ήταν ο μοναδικός τρόπος ανθρώπινης επικοινωνίας και επαφής, η περαταριά αποτελούσε για χρόνια καθημερινό τόπο συνάντησης των κατοίκων, προσφέροντας μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για συζητήσεις, ανταλλαγή νέων, προωθώντας εν γένει την κοινωνικοποίηση και τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των ντόπιων.

    Με την κατασκευή της γέφυρας της Πηνειάδας, η χρήση της Περαταριάς εγκαταλείφθηκε, καθώς πλέον οι μεταφορές ανθρώπων, ζώων, μηχανημάτων, αντικειμένων και προϊόντων, πραγματοποιούνταν αποκλειστικά μέσω της γέφυρας. Έτσι, η Περαταριά έγινε μια ρομαντική για εμάς τους νεότερους ανάμνηση, ενώ για τους παλαιότερους, που την βίωναν καθημερινά, μια ανάμνηση συνοδευόμενη από δυσκολίες, κόπους ατελείωτους, σκληρή εργασία…..

    Εκτός από την Περαταριά της Πηνειάδας, αντίστοιχες Περαταριές είχαμε κατά μήκος του Πηνειού σε ολόκληρη την Θεσσαλία. Περαταριές υπήρχαν ενδεικτικά στους Γόννους, στα Τέμπη («του Μπαμπά»), στη Ραψάνη, στον Παλαιόπυργο, στο Μαυρόλιθο, στην Αμυγδαλέα («Γούνιστα»), στη Λάρισα (στο παλιό Σφαγείο) και σε πολλές ακόμη περιοχές από όπου διερχόταν ο Πηνειός.

Περαταριά-Πορθμείο Γόννων 

                                          Περαταριά-Πορθμείο Αγίου Αθανασίου Λάρισα

Περαταριά-Πορθμείο Κουτσόχερου

Περαταριά-Πορθμείο Μαυρόλιθου

Περαταριά-Πορθμείο Ραψάνης 

Περαταριά-Πορθμείο Τεμπών (Μπαμπά)

Περαταριά-Πορθμείο Παλαιόπυργου 

Περαταριά-Πορθμείο στα Παλιά Σφαγεία 

Περαταριά-Πορθμείο στον Πηνειό ποταμό 

                                                                                            -edited by George P. Bompotis